De Ruimtemissie Cassini - Huygens

Menu zonder JAVA

Home

Astronomie

Mail

Home > Astronomie >Phoebe.html

Saturnus' maan, Phoebe: een ingevangen object uit de Kuiper-gordel

10-05-2005: Cassini ontdekt dat Phoebe niet werd gevormd bij Saturnus, maar is ingevangen
                  vanuit de Kuiper-gordel

Het ruimtevaartuig Cassini passeerde op 11 juni 2004 de maan Phoebe op een zeer korte
afstand van ca. 33.000 kilometer. Het haarscherpe beeld en de analyses achteraf resulteren in een spectaculaire ontdekking: Phoebe werd NIET gevormd in de nabijheid van de planeet Saturnus, maar is later ingevangen door de gravitatiekrachten die Saturnus op dit brokstuk uitoefende.

De laatste conclusie van de wetenschappers luidt dus dat Phoebe door gravitatiekrachten in een baan om Saturnus werd getrokken. Oorspronkelijk behoort Phoebe tot de zogenaamde Kuiper-gordel objecten, een groep objecten die van oorspong afkomstig is uit de "Zonne-nevel". Uit deze "Zonne-nevel" zijn alle planeten gevormd in een proces van miljoenen jaren. Achterblijvende objecten konden zich niet meer groeperen tot een planeet, maar bleven wél draaien om de Zon, elk in hun eigen, zeer langgerekte ellipsbanen.
De zogenaamde planeet Sedna (zie voor informatie hierover de aparte Sedna-pagina) is ook een object uit de Kuiper-gordel en wordt overigens onterecht planeet genoemd. In de Sedna-pagina vindt u meer informatie over definities van planeten en planetoïden.

De bevindingen van deze wetenschappers worden gepubliceerd in de 1e week van mei 2005 editie van het toonaangevende tijdschrift Nature.

Dr. Torrence Johnson, een lid van het Cassini-team dat zich bezighoudt met de zgn. "imaging", ofwel het maken van speciale foto's, bevestigt de bevindingen, die u kunt nalezen op de NASA websites (http://saturn.jpl.nasa.gov) en (http://www.nasa.gov/cassini).

In de tijd dat de Cassini op weg was naar Saturnus, vloog deze op korte afstand langs de maan Phoebe, waarvan u de fraaie foto hierboven kunt bekijken. Deze foto stond ook al op de Cassini pagina van juli 2004. Er was toen nog niet zovel bekend over dit zogenaamde "ijzige" maantje. Uiteindelijk heeft men de massa en samenstelling grotendeels kunnen bepalen en de conclusies zijn overduidelijk dat Phoebe GEEN soortgenoot is van Saturnus' overige maantjes, maar veel meer gelijkenissen vertoont met Pluto en dergelijke objecten, die typerend zijn voor de Kuiper gordel.

De Kuiper-gordel

De Nederlands-Amerikaanse astronoom Gerard Kuiper heeft in 1951 gesuggereerd dat er een gebied zou bestaan op een afstand van 30 tot ca. 100 AE afstand van de Zon. 1 AE is gelijk aan 150 miljoen kilometer. De planeet Neptunus staat op een gemiddelde afstand van 30 AE, dus de door Kuiper veronderstelde "gordel" van objecten zou beginnen ná de baan van Neptunus en verder. Objecten die in dit gebied worden ontdekt, worden dan ook wel trans-Neptuniaanse objecten genoemd

Omdat Pluto op een gemiddelde afstand van39 AE ligt van de Zon, veronderstellen veel astronomen dat Pluto ook een object is uit de Kuiper-gordel en is hij derhalve geen echte planeet. De definitie van een planeet en een planetoïde kunt u nalezen op de Sednapagina, die gewijd is aan de recente ontdekking van dit Kuiper-gordel object.

Pluto zou gevormd zijn door samenklonterende kleinere objecten in dit gebied. De samenstelling van Pluto, een mengsel van ijs en rotsgesteente komt overeen met de samenstelling van andere, recentelijk ontdekte objecten uit de Kuiper-gordel. Ook Saturnus' maan Phoebe heeft een dergelijke samenstelling en ook Triton, een van de manen van Neptunus.

De Kuipergordel zou vele honderduizenden objecten moeten bevatten, voornamelijk van kleinere afmetingen in de orde van 100 meter tot ca. 100 km en daarnaast ook vele tienduizenden grotere objecten met afmetingen in de orde van 1000 km en meer.

Het heeft een aardige tijd geduurd voordat de theorie van Kuiper werd bevestigd. Pas in het jaar 1992 werd het eerste object (1992QB1) met een diameter van ca. 240 km. ondekt. Daarna ging het erg snel met de ontdekking van andere TNO's (Trans Neptunian Objects).

In oktober 2002 hebben de astronomen Michael Brown en Chadwick Trujillo het op dat moment verste object in de Kuipergordel ontdekt. Dit object werd "Quaoar" genoemd met een periode van ca. 288 jaar die zijn rondjes om de Zon in een bijna perfecte cirkel draait. Quaoar's diameter bedraagt ca. 1300 km en de samenstelling is de reeds verwachte: een mengsel van ijs en rotsgesteenten.

In 2003 werd een object gevonden met een afstand van ca. 86 AE van de Zon met de naam 2003 VB12, ofwel Sedna. Diameter van Sedna bedraagt ca. 1770 km. Tot op heden is dit het grootste object uit de Kuipergordel.

Een aantal objecten uit de Kuipergordel heeft een dusdanige "gunstige combinatie van massa en afstand", zodat ze kunnen worden ingevangen door de grotere, zwaardere planeten, Neptunus, Uranus, Saturnus of Jupiter. Hierdoor kunnen na vele, vele omlopen hun banen dusdanig zijn gewijzigd, dat ze op gegeven moment tot in het Zonnestelsel dringen en wanneer de condities gunstig zijn, ze deel uit gaan maken van een planeet, zoals bij Phoebe het geval is.

Phoebe-vervolgd

Zo is de dichtheid van Phoebe ca. 1,6 gram per kubieke centimeter. Dit is veel lichter van rotsgesteente, maar weer flink zwaarder dan ijs, dat een dichtheid van ca. 0,93 gram per cm3 heeft. De gemeten dichtheid suggereert dus een combinatie van ijs en rotsgesteente, precies zoals bij Pluto en Neptunu's maan, Triton.

De foto(s) tonen een ijsmaan met een laag stof en steen. Enkele heldere kraters op de foto zijn waarschijnlijk redelijk jonge gebeurtenissen geweest. Ditzelfde verschijnsel is ook bij andere ijs-maantjes waargenomen, zoals bij Ganymede bij Jupiter.
Nadat objecten waren ingeslagen op deze manen, ontsloten deze als het ware het ijs van onder het oppervlak. Op enkele kraterranden is dit goed te zien, waar het donkere van de witte kraterrand afglijdt naar beneden, waardoor het lichte materiaal beter zichtbaar is geworden.

Hoeveel ijs precies deel uitmaakt van Phoebe, moet nog nader worden vastgesteld.

Wanneer er meer gegevens bekend worden, zullen deze uiteraard hier vermeld worden.

_______________________________________________________

Pagina voor het laatst bewerkt op / Page maintained on: 

Seite bearbeitet am / Pagina aggiornata il:   27/11/2006 19:04